Alice Springs. Retrospectief

Net als haar man heeft Alice Springs in drie genres gewerkt: Portret-, naakt- en modeof reclamefotografie, zij het met verschillende accenten. Vooral haar ongeëvenaarde portretten hebben tot op de dag van vandaag nog steeds een impact door hun grote authenticiteit en intensiteit. Ter gelegenheid van de 100e geboortedag van June Newton worden in deze nieuw samengestelde retrospectieve meer dan 150 foto’s getoond, aangevuld met foto’s van Helmut Newton uit Us and Them.

Uitgebreid onderzoek in de archieven van de Helmut Newton Foundation en in het bijzonder de volledige collectie uit de gedeelde flat van de Newtons in Monaco, die pas onlangs naar Berlijn is verhuisd, heeft ook een nieuw inzicht in het werk van Alice Springs opgeleverd. De verrassende resultaten zullen nu voor het eerst te zien zijn als vintage-, late- of tentoonstellingsprints en worden getoond in combinatie met de iconische portretten die Alice Springs achterliet.

Deze retrospectieve in Museum Schloss Moyland wordt georganiseerd in samenwerking met de Helmut Newton Foundation en de Opelvillen Rüsselsheim. Hieraan gekoppeld is een tentoonstelling op de tweede verdieping van het museum, waar een kleine selectie foto‘s van de in Kleef geboren en in Parijs beroemd geworden fotograaf Willy Maywald getoond wordt, die overeenkomen met de kunstenaarsportretten van Alice Springs.

Vele namen – één fotograaf

Sinds 1970 werkt June Newton professioneel als fotograaf onder het pseudoniem Alice Springs en richt ze zich met name op de portretfotografie. Daarvoor nam ze de camera vooral ter hand voor privédoeleinden. Ze werd in 1923 in Melbourne geboren als June Browne en volgde een acteeropleiding. Onder de artiestennaam June Brunell volgden vele engagementen en prijzen. 

De actrice June Brunell

De artistieke carrière van June Newton, geboren als June Browne, begon in Australië als een bekroonde actrice onder het pseudoniem June Brunell. Een vroeg kleurenportret van Helmut Newton legt op expressieve wijze zijn vrouw vast in de rol van Salome in 1951. Of het nu hoedmodel, Salome of Jeanne d‘Arc is — in deze kamer ontmoeten we June Newton en haar vermogen om zichzelf in verschillende personages te transformeren. Ze ontdekte het principe van het rollenspel al vroeg voor zichzelf. Het doordringt het hele portretwerk van Helmut Newton en Alice Springs en werd een compositorische drijfveer voor hen beiden.

Het verhaal achter de schuilnaam Alice Springs

Alice Springs kreeg haar eerste modeopdracht van het tijdschrift Dépêche Mode. Na haar doorbraak als fotografe publiceerde June Newton haar foto‘s onder het pseudoniem Alice Springs. Ze legt haar keuze voor het pseudoniem uit in haar autobiografie met een humoristische anekdote: Tijdens een etentje met vrienden had Helmut Newton haar gevraagd welke naam ze van plan was te gebruiken als ze haar foto‘s in de volgende tijdschriften zou publiceren. Toen het gesprek vastliep, opende een vriend van het stel snel de Australische kaart in de atlas, vroeg om een speld en vroeg June Newton om met haar ogen dicht te mikken. De speld landde in het midden van het continent in het stadje Alice Springs: “Dat is jouw naam!” riep de vriend uit.

Beginjaren

Het vroege werk van June Newton, voordat ze in 1970 begon te fotograferen en iets later het pseudoniem Alice Springs aannam, ontstond in nauwe samenspraak met Helmut Newton: voornamelijk als wederzijdse portretten, gemaakt in Melbourne in de jaren 1940 en 1950 en in Parijs en Ramatuelle in de jaren 1960. Sommige van deze soms intieme beelden maken ook deel uit van het gezamenlijke tentoonstellings- en boekproject Us and Them, dat decennia later in 1998/99 werd gerealiseerd. Andere beelden bleven onbekend en ongepubliceerd tot deze overzichtstentoonstelling, die een nog bredere blik opent in het privéleven van het fotografenechtpaar.

Portretten en zelfportretten

De zelfportretten van Alice Springs en de portretten van Helmut Newton nemen een soort speciale positie in het retrospectief in. Ze werden vaak genomen tijdens haar zomervakantie in Ramatuelle in Zuid-Frankrijk, in haar flat in Parijs, in hotels in New York of tijdens Helmut Newtons shoots op andere locaties.

Us and Them

Er is nooit iets vergelijkbaars geweest met Us and Them, waaruit vele zelfportretten en wederzijdse portretten voortkomen, voor of sindsdien. Us and Them is veel meer dan een gezamenlijke tentoonstelling en een boekproject. Het is een soort fotografisch dagboek dat het leven van Helmut en June Newton samen vastlegt in foto's van elkaar. Het bevat ook foto's die June en Helmut Newton onafhankelijk van elkaar namen van acteurs, kunstenaars en andere prominenten uit de hedendaagse culturele jetset. 

In de tentoonstelling worden de portretten die bij verschillende gelegenheden zijn genomen nu als paren naast elkaar gepresenteerd, waardoor twee facetten van dezelfde persoonlijkheid worden onthuld. De blik van June Newton, alias Alice Springs, lijkt meer privé en intiemer dan die van haar man, die de portretten als een choreograaf ensceneerde met vaardige belichting en geselecteerde accessoires.

Veel van de eerdere portretten werden in Parijs gemaakt. Na 1982, toen Helmut en June Newton regelmatig naar Los Angeles reisden om de wintermaanden door te brengen in het Chateau Marmont Hotel, werden er talloze portretten gemaakt in en rond Hollywood voor tijdschriften als Égoïste, Vanity Fair en New Yorker.

De fotograaf Alice Springs

Het oeuvre van June Newton, alias Alice Springs, begon toen Helmut Newton griep kreeg. June liet haar man haar leren hoe ze de camera en lichtmeter moest gebruiken en in 1970 fotografeerde ze een reclamebeeld voor het Franse sigarettenmerk Gitanes op Place Vendôme in Parijs. Het portret van het rokende model was het startsein voor de nieuwe carrière van de getrainde theateractrice. In de jaren die volgden, regelde José Alvarez, die in die tijd een reclamebureau in Parijs had, opdrachten voor foto’s van farmaceutische producten. Eén grote campagne uit de jaren 1970 werd bijzonder bekend: Reclamebeelden voor de legendarische Parijse kapper Jean-Louis David, die jarenlang als paginagrote advertenties in talloze tijdschriften werden gepubliceerd.

Publicaties in Égoïste, Marie Claire, Elle, Stern, Vanity Fair

Vanaf 1977 publiceerde Alice Springs regelmatig haar portretten in het grootformaat Franse tijdschrift Égoïste , waarvan sommige de cover haalden. Ook de tijdschriften Elle, Stern, Vanity Fair en Marie Claire boekten Alice Springs voor portretsessies. Veel van deze foto‘s zijn tot nu toe echter relatief onbekend gebleven en een foto uit haar laatste reclamecampagne voor een damesscheermes wordt ook voor het eerst getoond in dit retrospectief. Hier staat een jonge vrouw in een roze jurk voor een motorfiets, genomen in Los Angeles in 2004, mogelijk in de filmstudio‘s van Hollywood filmstudio‘s. Het was eigenlijk een opdracht een opdracht voor Helmut Newton, die een paar dagen eerder was overleden en die Alice Springs vertegenwoordigde. Haar fotografische werk begon dus met een opdracht van haar man — en zo eindigde het ook, want daarna zijn er geen relevante foto‘s meer gemaakt.

June Newton, alias Alice Springs, maakte geen onderscheid tussen sociale klassen, ook al behoorden de meeste mensen die ze portretteerde tot de culturele jetset. Keer op keer slaagde ze erin om een nieuw en ongewoon beeld toe te voegen aan het algemeen geaccepteerde en bekende beeld van beroemdheden dat zo clichévrij mogelijk was. Het is mogelijk dat haar grondige kennis van acteren haar hielp om zowel naar als achter de facade van menselijke expressie te kijken bij het fotograferen.

Dit geldt vooral op die gebieden waar met illusionistische representatie wordt gespeeld, zoals in de filmwereld, zoals we hier kunnen zien. In haar autobiografie schrijft June Newton dat haar man Helmut haar aanraadde om zich op portretten te concentreren omdat hij vond dat haar beelden van mensen sterker waren dan haar modefoto‘s. Volgens June Newton‘s herinnering werkte ze aanvankelijk in de studio met natuurlijk licht, dat ze kon regelen met diafragma‘s en reflectoren, en voor een grijze achtergrondmuur. Later leerde ze zichzelf en haar camerastandpunt aan te passen aan de respectievelijke lichtsituaties om ook in hotelkamers of flats te kunnen fotograferen. Of het nu in de studio was of buiten, met natuurlijk of kunstmatig licht — ze richtte haar aandacht altijd op een zo natuurlijk mogelijke uitdrukking en op de ogen van haar onderwerpen.

De voormalige actrice wordt vooral herkenbaar in de fotograaf Alice Springs wanneer ze de mensen die ze fotografeert zichzelf laat spelen of zichzelf laat zijn. De gezichten — met open, vragende, lachende of begrijpende blikken — lijken uiteindelijk geïnteresseerd in ons als we naar ze kijken, tientallen jaren nadat de foto is genomen.

Kunstenaars

Alice Springs en haar man hadden toegang tot de internationale kunstwereld van hun tijd, ook al werd fotografie lange tijd niet als artistieke status erkend. Springs fotografeerde kunstenaars, schrijvers, galeriehouders en architecten direct en snel, meestal in een privéomgeving.

In 1982 fotografeerde de fotograaf ook Joseph Beuys als onderdeel van zijn openingstentoonstelling met het uitgeversechtpaar Liliane en Michel Durand-Dessert in Parijs. Het echtpaar is hier te zien in een privé-setting met drie katten. Beuys maakte een van de weinige foto‘s waarop de kunstenaar hartelijk lacht. De filosoof en auteur Michel Foucault lachte ook in de camera voor Alice Springs; de foto werd in 1982 in Parijs gemaakt voor Vanity Fair.

Alice Springs en Helmut Newton hadden een hechte vriendschap met sommige van de geportretteerden. Zo schreef hun metgezel José Alvarez, die ook wordt geportretteerd, een biografie over het stel en benadrukte hun individuele artistieke prestaties. De Newtons hadden ook nauwe banden met de beroemde modefotografe Sheila Metzner.

Naakt

Helmut Newton en Alice Springs fotografeerden zowel mannen als vrouwen in het naakt; de verschillen zijn duidelijk: Helmut ensceneerde ook voornamelijk dit genre, vergelijkbaar met zijn mode- en portretfotografie. Alice Springs daarentegen fotografeerde haar onderwerpen meer terloops en altijd heel natuurlijk, alsof ze in een pauze in het gesprek zaten.

De naaktmodellen waren meestal dezelfde, zoals Sirpa Lane, Pat Cleveland of Susi Wyss. Alice Springs werkte echter niet in opdracht van Playboy of een soortgelijk tijdschrift, zoals haar man, maar aanvankelijk voor zichzelf. Eind jaren 1970 verschenen sommige van deze naakten echter ook in het Franse tijdschrift PHOTO of in 1985 op de cover van de uitgebreide tentoonstellingscatalogus Das Aktfoto.

Mode

José Alvarez regelde talloze opdrachten voor June Newton, alias Alice Springs, in de jaren 1970. In 1983 publiceerde hij, inmiddels hoofd van Éditions du Regard , haar eerste boek met portretten, want vanaf het midden van de jaren 1970 talrijke portretopdrachten werden toegevoegd aan de productfotografie: Soms iconische opnamen, beelden van mensen vol empathie.

In haar persoonlijkheidsportretten slaagde Alice Springs er niet alleen in om het uiterlijk van haar onderwerpen vast te leggen, maar ook hun uitstraling. Ze brengen een fascinerende mix van empathie en nieuwsgierigheid over die het werk van Alice Springs tot op de dag van vandaag zo interessant maakt. De woordeloze dialoog die leidde tot deze buitengewone portretten leek te zijn gebaseerd op een soort affiniteit.

Ze richtte haar blik vooral op de gezichten van mensen, die ze vaak vastlegde in een strakke kadrering als een borstbeeld ofdriekwartportret zonder extra accessoires. Er zitten maar een paar studioportretten tussen, de meeste zijn — meestal bij natuurlijk licht — gemaakt in openbare ruimtes of bij de geportretteerden thuis. In haar portretten, die snel, spontaan en met eenvoudige cameratechniek zijn genomen, zien we afwisselend ijdele poses of een natuurlijk zelfvertrouwen, een open of verlegen gezichtsuitdrukking. De foto‘s worden zo visuele commentaren, interpretaties van de geportretteerden. Toch was de fotografe nooit geïnteresseerd in het blootleggen van de persoon in kwestie en hoewel Alice Springs de onderwerpen dichter benaderde en spontaner reageerde op verrassende situaties dan sommige van haar collega‘s, liet ze hen hun individualiteit behouden.